U prostorijama Žena u crnom održano je 4. novembra 2023. VEČE SA KUGLOM (s podnaslovom: Gde je stala, a gde je ostala kazališna/pozorišna grupa KUGLA GLUMIŠTE?). U prisustvu 18 osoba događaj je započet prikazavanjem jednog inserta o toj pozorišnoj grupi (perfotmans na Trgu Republike u Beogradu), a nakon toga usledio je uz moderiranje Dragana Protića Prote razgovor gdje je uvodnu reč dao Lino Veljak. On je kao živući svedok i učesnik prisutne upoznao sa delovanjem Kugle. Kugla glumište bila je zagrebačka pozorišna grupa koja je delovala 70-ih i 80-ih godina prošlog veka. Osnovali su je zagrebački studenti/kinje (najvećim delom sa Filozofskog fakulteta) početkom turbulentnih 70-ih godina okupivši se u Studentskom centru, u kojem je od 60-ih godina cvetala alternativna i avangardna umetnost, uključujući i teatar. Inicijalna grupa okupila se u već postojećem Studentskom satiričnom glumištu, te ga je 1975. preimenovala u Kugla glumište. To ime dolazi od razlikovanja između teatra pojmljenoga kao kocke, u kome se prikazuju osetilno dostupni fragmenti sveta, od teatra kao kugle, koje se usmerava na prikazivanje energetske jezgre, dok se svet fikcije beskonačno širi. Iz ovog drugog pristupa sledi probijanje barijere između glumaca i publike, koja je pozvana na aktivno učešće u predstavama. Bitne karakteristike delovanja Kugle bile su: prostorno istraživanje, karnevalizacija, prizivanje srednjovekovnog pozorišta, tematiziranje socijalnih problema i (najvažnije) sve predstave su zajednički osmišljavane. Povremeno su sarađivali da drugim grupma, posebno s grupom Cocolemoco.
Članovi/ice Kugle su se često menjali, neki su dolazili a neki odlazili. Među njima su najistaknutiji bili: Damir Bartol Indoš, Željko Zorica Šiš, Donja Koprolčec, Zoran Šilović, Anica Vlašić, Zlatko Sviben i Zlatko Burić Kićo (od svih njih stekao najveći afirmaciju, nakon što je krajem 80-godina otišao u Dansku, na nakon toga dobio niz značajnih međunarodnih nagrada). Kugla glumište nije imalo jedinstvenu poetiku ali zajednička im je bila povezanost zasnovana na deljenju istih vrednosti. Oni nisu bili idejno i politički neutralni, nego jasno opredeljeni na strani pravde i jednakosti. Najčešće su nastupali na ulici (pa i u Beogradu, gde su nastupali na Trgu Republike, Slaviji i na Adi Ciganliji).
Nakon toga je Ana Jovanović Zorica, ko-rediteljka dokumentarnog filma MEKI BRODOVI koji govori o istoriji Kugle glumišta, govorila o svojim iskustvima s Kuglom. Ona se znatno kasnije uključila u ovaj umetnički pokret, te je govorila o načinu na koji su se donosile odluke o predstavama. Za razliku od grupe Cocolemoco, gde je Branko Brezovec bio umetnički vođa i autor njihovih predstava, Kugla je sve predstave smišljala zajednički i odluke donosila konsensusom, što je proces dogovaranja izrazito usporavalo. Naglasila je takođe da je Centar za društvenu delatnost tadašnjeg Saveza socijalističke omladine Zagreba otvorio prostor za umetničke inovacije Kugle, te podržavao njihove inicijative. Važnu ulogu u delovanju Kugle imala je njihova saradnja sa „Novim valom“, u okviru čega je bila posebno plodna saradnja sa rok-sastavom Film (posebna uloga tu pripada Juri Stubliću). Pomenula je i razilaženje između radikalnijih (eksplicitnom teatarsskom izričaju sklonih) i manje radikalnih pripadnika Kugle 80-ih godina.
U diskusiji koja je usledila, posebnu je pažnju izazvalo pitanje o odnosu vladajućih struktura prema alternativnom teatru kakav je Kugla glumište predstavljalo. Razjašnjeno je da se pojava i delovanje Kugle događaju u periodu tzv. maspoka („Hrvatskog proljeća“) i posebno njenog suzbijanja i eliminacije, a budući da članovi/ice Kugle nisu zastupali nacionalističku ideologiju (već su, naprotiv, imali jasan otklon od nje) vlasti su tolerisale njihovo delovanje, iako nije bilo preterano razumevanja za avangardu i alternativu. No, u svakom slučaju – nije bilo proganjanja niti bilo kakvih zabrana ili opstrukcija. A bilo je i elemenata unutar tadašnjih institucija koji su imali i razumevanje i simpatije za alternativne oblike umetničkog stvaralaštva.
Ovom događaju prisustvovalo je 18 osoba.
Beograd, 6.11.2023.
