KRUNA DRAGOJLOVIĆ AĆIMOVIĆ (1867 – 1956)

Žene aktivne u drugoj polovini XIX veka i do kraja I svetskog rata

Prve socijalistkinje i obrazovane žene, koje su doprinele političkoj i društvenoj emancipaciji žena
Prve žene sa univerzitetskim obrazovanjem stečenim u Srbiji ili inostranstvu

Otpori školovanju ženske dece u Srbiji u prvoj polovini XIX veka su bili veoma jaki. Prvi školski zakon koji je postavio osnove školskog sistema – osnovnog, srednjeg i višeg donet je 1844. godine. Predviđao je i osnivanje posebnih škola i za žensku decu. Dve godine kasnije, je doneta uredba o ženskim školama, prema kojoj su ženska deca, počev od šeste godine mogle da pohađaju trorazrednu osnovnu školu. Svaki razred je trajao po dve godine, ukupno šest godina školovanja. Osim javnih, bilo je i privatnih škola za žensku decu, koje su, pored osnovne nastave, davale i neka druga znanja. Tek novim Zakonom o osnovnim školama iz 1882. godine, kada je ministar prosvete postao Stojan Novaković, uvedeno je obavezno šestogodišnje školovanje za svu decu (mušku i žensku).

Što se tiče višeg i profesionalnog obrazovanja, ono je otvoreno za žensku decu za vreme ministrovanja liberala Stojana Boškovića, 1880. godine. On se pobrinuo da se devojke mogu upisivati u gimnaziju, ali je njegov naslednik, konzervativac Andra Đorđević,1884. to zabranio. Da bi se ipak izašlo u susret zahtevima za obrazovanje ženske dece, Zakonom iz 1886 godine, omogućeno je formiranje trogodišnjih devojačkih škola internatskog tipa radi unapređivanja znanja stečenih u osnovnoj školi i za vaspitavanje majki i domaćica. Takođe, od 1863 postojala je u Beogradu Viša ženska škola, a znatno kasnije, devedesetih godina XIX veka su slične škole otvorene u Kragujevcu i Požarevcu. Više ženske škole, gde je školovanje produženo na šest godina i koja su dodeljivala nastavna zvanja, bile su prve srednje škole za žensku decu. Pred kraj XIX veka deo učenica ovih škola je izdvojen u ženske učiteljske škole.
Ipak, sve do osnivanja Prve beogradske gimnazije početkom dvadesetog veka, u Beogradu u gimnazijama nije bilo učenica. Ni sa univerzitetskim studijama nije išlo lako. Samo pod određenim uslovima, posle 1881 godine, bilo je omogućeno svršenim učenicama Više ženske škole da se upišu na Veliku školu, koja je imala tri fakulteta (filozofski, pravni i tehnički).
Prve dve studentkinja, koje su upisale Veliku školu u Beogradu i stekle univerzitetsko obrazovanje, bile su Kruna Dragojlović-Aćimović i Leposava Bošković.
Ipak, zbog otpora sredine, ograničavanja upisa, jedan broj ženske dece sa završenom gimnazijom je studiralo u inostranstvu i tamo steklo univerzitetsku diplomu, poput Drage Ljočić.

Kruna Dragojlović je rođena u Brodcu, 1867. godine, u porodici svinjarskog trgovca. Posle 11 godina školovanja u Moskvi, gde je učila i strane jezike i sviranje na klaviru, Kruna je završila gimnaziju i maturirala 1887. godine. Iste godine se vratila u Srbiju. Specijalnim odobrenjem ministra prosvete Srbije, Alimpija Vasiljevića, ona se, zajedno sa koleginicom Leposavom Bošković, upisala na beogradsku Veliku školu, gde je slušala predavanja na Filološko-istorijskom odseku.
Posle završenih studija, 1891. udala se za sudiju Apelacionog suda Živka Aćimovića. Iako je položila i diplomski ispit, za razliku od muških kolega, nije odmah dobila zvanje predavačice, već je na to čekala 3 godine.
Posle položenog profesorskog ispita, 1894. godine radila je kao klasna učiteljica u Višoj ženskoj školi u Požarevcu, Kragujevcu i Beogradu, sa titulom predavačice. Predavala je opštu istoriju i istoriju Srba, kao i ruski i francuski jezik.
Za svoj savestan rad na prosvećivanju ženske dece odlikovana je 1910. godine Ordenom Sv.Save.
Tek nakon Prvog svetskog rata, 1920. godine, Kruna Aćimović je postavljena u zvanje profesorke. Trebalo je da prođe punih 26 godina savesnog i neumornog rada, kako bi joj se i formalno dodelila titula na koju je imala puno pravo na osnovu svoga rada i kvalifikacija.
U Beogradu je predavala opštu istoriju višim razredima u Prvoj ženskoj gimnaziji. Radi njenog bliskog odnosa sa đacima, zvali su je „majka Kruna“.
Bila je jedna od prvih profesorki gimnazije, koje su otvorile put drugim ženama sa univerzitetskim obrazovanjem.
Prevodila je ruske pisce, naročito Čehova. Sarađivala je i sa sarajevskim književno-kulturnim časopisom Bosanska Vila.
Kruna Aćimović je penzionisana 1924. godine. Posle toga je sve češće boravila u rodnoj Bosni. Beograd je trajno napustila 1955. Umrla je 1956. godine u Sarajevu, kod svoje kćerke Mare Kurtović, u 90-toj godini života. Sahranjena je na sarajevskom groblju.

Biografiju priredila
Snežana Tabački