Ulična akcija povodom Međunarodnog dana borbe protiv femicida
Trg Republike
utorak, 6. decembar 2022. godine, od 13h do 14h
Autonomni ženski centar, Žene u crnom i Dah teatar iz Beograda, uz podršku udruženja žena Anima iz Đulića, Pokreta majke enklava Srebrenica i Zepa iz Sarajeva, Udruženje žena Bratunac iz Sarajeva, Udruženja žrtava rata Foča 92-95 iz Sarajeva, Centra za žene žrtve rata - Rosa, iz Zagreba, udruženja Protiv zaborava iz Novske, Udruženja žena Peščanik iz Kruševca, udruženja Nena - grupe za mir i prava žena iz Leskovca, udruženja Žene Polimlja iz Prijepolja, udruženja Bona fide iz Pljevlja, okupljene u pokret Ženski sud - feministicki pristup pravdi, organizuju uličnu akciju u utorak 6. decembra 2022. godine od 13h do 14h, na Trgu Republike, pod nazivom „Stop ubijanju žena“.
Najmanje 106 žena je tokom 2020. i 2021.g. ubijeno u porodično-partnerskom odnosu u zemljama Zapadnog Balkana1, od kojih skoro polovina u Srbiji (46), zatim u Albaniji (21), Bosni i Hercegovini (16), Severnoj Makedoniji (10), Kosovu (9) i Crnoj Gori (4). Svaka druga žena je ubijena od strane supruga ili partnera u njihovoj zajedničkoj kući/stanu, dok je četvrtina žena ubijena u svojoj kući/stanu koji nije delila sa učiniocem. Žene u starosnoj grupi od 46 do 55 godina su najčešće žrtve femicida, dok je među ubijenima svaka peta žena bila mlađa od 30 godina, i svaka peta žena bila starija od 60 godina. U 61% slučajeva ubistva žena su se desila u gradovima, uprkos dostupnosti opštih usluga podrške koje pružaju javne ustanove, kao i specijalizovanih usluga podrške i pomoći koje pružaju ženske organizacije.
U Srbiji su tokom 2022.g. ubijene 23 žene i jedna devojčica, što predstavlja povećanje broja ubijenih žena u odnosu na 2021.g. Takođe je u 2022.g. povećan broj slučajeva u kojima je nasilje bilo prijavljeno pre nego što se desilo ubistvo – u 7 od 24 slučaja (u 2021. – u 5 od 20, u 2020. – u 4 od 26, u 2019 – u 9 od 27 slučajeva). Ni u jednom od ovih slučajeva nije ustanovljena lična odgovornost profesionalaca koji svojim postupanjem ili nepostupanjem nisu sprečili da životi ovih žena i dece budu spašeni. Posebno zabrinjava činjenica da protiv sudije2 i zamenika tužioca3, koji su omogućili učiniocima da izvrše femicid nisu pokrenuti čak ni disciplinski postupci pred Visokim savetom sudstva odnosno Državnim većem tužilaca.
Smatramo da slučajevi u kojima institucije nisu zaštitile živote žena i devojčica ozbiljno narušavaju poverenje žrtava, jer žrtve stiču utisak da ih institucije neće zaštiti kada prijave nasilje, što je na žalost i dalje iskustvo velikog broja žena koje su o tome svedočile na društvenim mrežama pod #nisamprijavila. Zabrinute smo zbog velikog broja ubijenih žena koje nikada nisu prijavljivale nasilje, iako se iz novinskih članaka moglo pročitati da su primarna porodica i prijatelji ubijene žene godinama unazad znali da ona doživljava ili je doživljavala nasilje.
Stoga pozivamo Ministarstvo pravde da u predloge Zakona o sudijama i Zakona o javnom tužilaštvu unese odredbu po kojoj će se postupanje odnosno nepostupanje sudije/tužioca koje je dovelo do nastupanja smrtnog ishoda ili teškog povređivanja oštećene ili svedoka, smatrati težim disciplinskim prekršajem.
Tražimo od Vlade Srbije da uspostavi Nacionalni mehanizam za praćenje i analizu slučajeva femicida, koji će činiti po jedan predstavnik/ca Narodne skupštine, nadležnih ministarstava, Zaštitnika građana i predstavnice ženskih organizacija koje prate slučajeve femicida, kao stalni članovi/ce, i rukovodioci/teljke državnih institucija i organa na čijoj teritoriji se dogodio femicid, kao ad hoc članovi/ce, kako bi se uočili propusti i doneli zaključci koji bi pomogli da se takvi propusti više ne ponove na teritoriji te lokalne samouprave.
Podsećamo da verovanje žrtvama, stalno praćenje, razmena informacija i procena rizika od strane Grupa za koordinaciju i saradnju, u skladu sa Zakonom o sprečavanju nasilja u porodici, može sprečiti ubistva žena. Reagujte i međusobno sarađujte pre nego što bude kasno!
Kontakt osobe za medije:
Vanja Macanović, Autonomni ženski centar
1 2021 Godišnji izveštaj o femicidu u regionu Zapadnog Balkana
2 Slučaj ubistva majke i dve ćerke u Somboru dana 29.12.2021.g. nakon što je sudija objavio kaznu zatvora od 2 godine i 8 meseci, a zatim pustio učinioca iz pritvora da učini ono što je godinama unazad govorio da će učiniti, što je sve bilo navedeno i dokumentovano u optužnici koju je podnelo tužilaštvo.
3 Slučaj ubistva devojčice u Vršcu dana 4.10.2022.g. nakon što postupajući zamenik tužioca nije obavestio ni CSR niti Grupu za koordinaciju i saradnju o nalazu veštaka psihijatrijske struke koja se izjasnila da je učiniocu potrebno izreći meru obaveznog psihijatrijskog lečenja, kako bi se slučaj ponovo razmatrao na sastanku Grupe i napravio novi Plan zaštite i podrške žrtava – majke i mal. deteta
