ANICA SAVIĆ REBAC (1892 – 1953)

Žene koje su se afirmisale između dva svetska rata

Žene koje su bile pionirke u pojedinim oblastima kuture i nauke

Početkom 20. veka su žene u Srbiji stekle pravo na sve vidove obrazovanja, kao i pravo na rad. Bilo je to praćeno otporima patrijarhalne sredine, pa one i nadalje nisu ostvarile neka druga građanska prava, niti političku emancipaciju, ali su obrazovanjem postepeno osvajale prostor u svetu muškaraca.
Žene sa fakutetskim diplomama su 1927. godine, u Beogradu formirale Udruženje univerzitetski obrazovanih žena sa ciljem da se bori za opšta prava žena (lična i politička), ali i za profesionalne interese univerzitetski obrazovanih žena. Udruženje je delovalo do 1946. godine.
Među prvim ženama koje su predstavljale modernu elitu između dva svetska rata i bile pionirke u nekim oblastima kulture i nauke, nalaze se, između ostalih, Draga Spasić, Beta Vukanović, Maga Magazinović, Anica Savić – Rebac i Ljubica Marić. Neke od njih su učestvovale i u radu Uduženja.

Anica Savić Rebac je rođena 1892. godine u Novom Sadu. Bila je jedino dete Milana Savića, književnika, i Julijane Savić, rođene Davidovac, domaćice.

Osnovnu i srednju školu završila je u Novom Sadu. Još kao gimnazijalka čitala je u originalu antičke i moderne pisce i prevodila. Sa 13 godina je objavljen njen prevod Bajronovog speva Manfred. Među njenim prvim radovma su i prevodi Šelija, Emila Verhama. Paralelno se bavila i originalnim književnim stvaranjem. Prva ozbiljnija ostvarenja su drame inspirisane antičkimlikovima. Godine 1906., u časopisu Brankovo kolo izlaze njene pesme Pan i Renesans. Iz pisama koje su joj upućivali porodični prijatelji Laza Kostić i Uroš Predić, vidi se da je uživala podršku i divljenje prema njenom pesničkom talentu i prevodilačkom radu. Milan Kašanin je pisao da je „Ceo je Novi Sad govorio o njenom daru i inteligenciji i o tome da čita na nemačkom, engleskom, francuskom, latinskom, grčkom.

Nakon završene gimnazije 1910. godine, upisala je klasičnu filologiju na Filozofskom fakultetu Bečkog univerziteta. Početkom Prvog svetskog rata prekida studije u Beču i diplomira u Beogradu.
Između dva svetska rata službovala je u više gimnazija i radila kao honorarna nastavnica latinskog jezika. Godine 1921. Anica se udala za Hasana Repca, službenika Ministarstva vera Kraljevine SHS. Iako su na prvi pogled bili sasvim različiti, njihova je ljubav bila toliko velika, da je ništa nije moglo ugroziti. Njihovi prijatelja su govorili da su se Hasan i Anica i nakon više decenija zajedničkog života ponašali kao ljudi između kojih je upravo planula ljubav.
Godinu dana nakon venčanja, preselili su se u Beograd. Iste godine ona se zaposlila u Trećoj ženskoj realnoj gimnaziji, prvo kao suplementkinja, a potom i kao profesorka latinskog jezika. U toj gimnaziji je ostala do 1930. godine, kada se sa mužem seli u Skoplje, gde je on premešten.
Udaja i kućne obaveze je nisu omele da uporedo gradi karijeru. Bila je u grupi beogradskih intelektualki koje su 1927. godine osnovale Jugoslovensku organizaciju univerzitetski obrazovanih žena.
Godine 1929. u Beogradu je objavila zbirku poezije Večeri na moru.
Anica je bila među prvim ženama koje su 1932. godine doktorirale na Beogradskom univerzitetu. Njena doktorska disertaciju Predplatonska erotologija objavljena je u Skoplju, gde je u to vreme živela. Kao afirmisana pesnikinja i esejistkinja bila je među retkim ženama koje su primljene u Pen klub.
Posle rata, 1945. godine, kao jedna od članica predratnog Ženskog pokreta, uključila se u rad Beogradskog odbora AFŽ.
Godine 1946., Anica je izabrana za vanrednu profesorku na Beogradskom univerzitetu.
Njeni prevodi poezije i proze sa engleskog, nemačkog, grčkog i latinskog jezika na srpski jezik, te sa srpskog na nemački i engleski jezik su dobijali najviše ocene. Između ostalog, prevela je Njegoševu Luču mikrokozma na nemački i engleski jezik, sa latinskog na srpski prevela je Lukrecijeve stihove, a sa nemačkog dela Tomasa Mana (Smrt u Veneciji, Tristan...).
Posle teške bolesti, 1953. godine, umro je njen muž Hasan Rebac. Iste noći je Anica sebi prerezala vene. Tom prilikom su uspeli da je spasu, ali ne zadugo. Ubrzo je ponovila samoubistvo, ispalivši sebi metak u srce. Ostavila je oproštajno pismo u kome je objasnila da život nije vredan, ukoliko izgubite najdraže biće.

Anica Savić Rebac, uz Isidoru Sekulić i Kseniju Atanasijević spada među najučenije žene u Srbiji u prvoj polovini XX veka. Iza sebe je ostavila impresivan pesnički, esejistički i prevodilački opus. Njeno značajno, ali nedovršeno delo Antička estetika i nauka o književnosti, objavljena je posthumno, 1954. godine. Aničine studije, rasute po brojnim časopisima, prikupljene su i objavljene pod naslovom Helenski vidici.
Na kuću u Carigradskoj 8, u kojoj je književnica živela od 1947. do 1953. godine, 2012. godine je postavljena spomen-ploča.

Biografiju priredila
Snežana Tabački